1. Mekanik Tahriş ve Epitel Hasarı

Oksalat kristalleri (kalsiyum oksalat), keskin ve iğneli yapıdadır.
Bağırsak duvarına temas ettiğinde:

• Mikro-yırtıklar oluşturur

• Bağırsak epitel bariyerinin bütünlüğünü bozar

• Mukozal tabakayı aşındırır

• İnce bağırsakta villus uçlarında yapısal deformasyon yapar

➤ Sonuçlar:

• Sızdıran bağırsak (leaky gut)

• Artmış toksik geçirgenlik

• Besin intoleranslarının artması

• Gluten/laktoz duyarlılıklarının tetiklenmesi

• Bağırsakta kronik inflamasyon

• Bağırsak florası değişimi

2. Mitokondriyal Hasar ve Enerji Üretiminde Çöküş

Oksalatlar, hücrenin enerji üretim merkezlerine zarar verir:

• Mitokondri içindeki kompleks I ve II’yi baskılar

• ATP üretimi düşer

• Bağırsak kasları ve epitel hücreleri enerji yetersizliği yaşar

➤ Sonuçlar:

• Kabızlık (peristaltik hareket zayıflar)

• Mukoza yenilenmesinin durması

• İyileşmeyen bağırsak duvarı

• Epitel hücre ölümünde artış

3. Oksidatif Stres ve Hücresel Hasar

Oksalat, hücre içinde güçlü şekilde reaktif oksijen türleri (ROS) üretir.
Bu durum:

• Lipid peroksidasyon

• Protein hasarı

• DNA hasarı

• Bağırsak hücrelerinin ölümü gibi süreçlere yol açar.

➤ Sonuçlar:

• Kronik inflamasyon

• Hücresel yaşlanma

• Bağırsak bariyerinin çökmesi

• IBS/IBD (Crohn, ÜK) benzeri tablo

4. Kalsiyum Bağlama ve Mineral Çökmesi

Oksalatlar mineral düşmanıdır.
Bağırsakta şu mineralleri bağlayarak çökerterek etkisiz hale getirir:

• Kalsiyum

• Magnezyum

• Demir

• Çinko

Bu bağlanma, bağırsak fonksiyonları için kritik enzimleri felç eder.

➤ Sonuçlar:

• Mineral emilim bozuklukları

• Demir eksikliği → ferritin düşüklüğü

• Magnezyum eksikliği → bağırsak kaslarının felci

• Çinko eksikliği → sindirim enzimlerinin çalışmaması

• Kalsiyum eksikliği → Bağırsak sıkı kavşaklarının geçirgenliği

• Çocuklarda gelişimsel gerilik ve davranış bozuklukları

5. Bağırsak Sinir Sistemi (ENS) Üzerine Etkisi

Oksalatlar, bağırsaktaki sinir ağını tahriş eder → Enterik sinir sistemi (ikinci beyin) oksalatlardan ciddi hasar alır.

Mekanizma:

• Oksalat → sinir uçlarında kalsiyum aşırı akışı

• Sinirlerde aşırı uyarılma → sonra tükenme

• Nitrik oksit üretiminde bozulma

• Nöronal disfonksiyon

➤ Sonuçlar:

• Şiddetli karın ağrısı

• Spastik bağırsak

• Sinirsel temelli kabızlık veya ishal

6. Bağırsak Mikrobiyotasının Bozulması

Oksalatlar, birçok faydalı bakteriyi öldürür.
En önemlisi:

Oxalobacter formigenes azalır

Bu bakteri oksalatı doğal olarak parçalar, tükendiğinde;

• Oksalat yükü 5–10 kat artar

• Otoinflamasyon yükselir

• Bir kısır döngü oluşur

Ayrıca oksalatlar:

• Bifido türlerini baskılar

• Clostridium ve patojenik bakterilerin büyümesini kolaylaştırır

➤ Sonuçlar:

• SIBO

• Amonyak artışı

• Histamin intoleransı

• Serotonin/dopamin dengesizliği (mikrobiyota kaynaklı)

7. SIBO, Sülfür SIBO ve H₂S Artışı

Yüksek oksalatlar:

• Biotinidaz aktivitesini azaltır

• Biotin eksikliğine neden olur

• Bu da Clostridium türlerinin aşırı büyümesine yol açar

Clostridium → oksalatı daha da artırır, dopamini okside eder

Ayrıca oksalatlar:

• Sülfür bakterilerinin (Desulfovibrio) büyümesine katkı sağlar

• Bu da H₂S artışı → bağırsak sinir hücrelerini felç eder → kabızlık

8. B6, B1, B7 (Biotin) ve Riboflavin (B2) Tükenmesi

Oksalat metabolizmasında görev alan başlıca vitaminler:

• B6 (piridoksal 5-fosfat)

• B1 (tiamin)

• B2 (riboflavin)

• B7 (biotin)

Oksalat yüksekliğinde bu vitaminler hızla tükenir → oksalat daha da yükselir.

➤ Sonuçlar:

• Sinirsel tahriş

• Aşırı anksiyete

• Periferik nöropati

• Ağrı

• Sindirim enzim eksikliği

9. Kolajen ve Bağırsak Bağ Dokusu Hasarı

Oksalatlar:

• Bağ dokusuna gömülür

• Kıkırdak ve kolajeni zayıflatır

• Bağırsak duvarının esnekliğini düşürür

➤ Sonuçlar:

• Gevşek bağırsak duvarı

• İleri kabızlık veya ishal

• Divertikül riski artışı

10. Safra Akışını Bozarak Dolaylı Zarar

Yüksek oksalat + düşük biotin → yağ sindirimi bozulur → safra akışı yavaşlar.

Safra akışı yavaş olduğunda:

• Yağda eriyen vitaminler emilemez

• Toksinler bağırsakta birikir

• Bağırsak motilitesi azalır

Bu da oksalat döngüsünü daha da kötüleştirir.

Kısa Özet – Oksalat Bağırsakta Ne Yapar?